Bazı elementlerin kullanım alanları
1.
Hidrojen (H):
Ticari gübrelere azot bağlanmasında, katı ve sıvı yağların doyurulma işleminde
(hidrojenasyon), metanol, amonyak ve hidroklorik asit gibi bileşiklerin
eldesinde kullanılır. Kaynak yapımında, hidrojen balonlarını şişirmede ve
petrolün işlenmesinde kullanılmasının yanında, şimdilik daha çok roketlerde
olmak üzere yakıt olarak da kullanılır. "Hidrojen Yakıt Gözeleri",
hidrojen gazından elektrik enerjisi eldesi için geliştirilmekte olan bir
teknolojidir. Çevre dostu hidrojen, doğal gaz ve benzine alternatif olarak
kabul edilmesinin yanında, kimyasal işlemlerde, metalürji de ve rafinerilerde de
kullanılabilecek niteliktedir. Döteryum ve trityum izotopları da, nükleer
fisyon ve füzyon işlemlerinde kullanılmaktadır.
2.
Helyum (He):
Zeplin ve balon gibi hava taşıtlarını şişirmede kullanımıyla bilinen helyum
gazı; kaynakçılıkta, germanyum ve silisyum kristallerinin yapımında, titanyum
ve zirkonyum eldesinde, süpersonik rüzgar tünellerinde ve derin dalış
tüplerinde de kullanılır. Ayrıca, düşük sıcaklık araştırmalarında ve nükleer
enerji santrallerinde "soğutucu" olarak da önemlidir. Tüm elementler
arasında, en düşük erime ve kaynama sıcaklıkları helyuma aittir. Makro ölçüde
bile atomik özelliklerini göstermesi nedeniyle "kuantum sıvısı"
olarak da adlandırılan ve ısı iletkenliği olağanüstü derecede yüksek olan sıvı
helyum, manyetik rezonans görüntülemede (MRI) ve kanser teşhisi için MRE'de de
kullanılır. Yakın zamanda, sıvı roket yakıtı sıkıştırmada da helyumdan
faydalanılmaya başlandı.
3.
Lityum (Li):
Seramik ve cam yapımında, pil üretiminde, yağlayıcı ve alaşım sertleştirici
maddelerin bileşiminde, A vitamini sentezinde, nükleer santrallerde soğutucu
görevinde ve roketlerde itici kuvvet sağlamada kullanılır. Katı elementler
içinde en yüksek özgül ısı kapasitesine sahip olması nedeniyle, ısı iletiminde
kullanılan sıvıların bileşiminde yer alır. Ancak, su ya da asit gibi
çözücülerle karşılaştığında yüksek bir patlama ya da parlama özelliğine sahip
olması ve özellikle sinir sistemi için zehirli etki göstermesi nedeniyle,
dikkatli kullanılması gerekir. Bazı lityum bileşikleri, beyin rahatsızlıkları
ve psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların içeriğinde yer
alır.
4.
Berilyum (Be):
Yüksek oranda ısı emebilme özelliği nedeniyle, hava ve uzay taşıtlarında,
iletişim uydularında, nükleer santrallerde ve füze yapımında kullanılır.
Ayrıca, hafif metal alaşımlarında, X-ışını tüplerinin pencerelerinde ve saat
zembereklerinin yapımında da kullanılır. Yüksek bir erime noktasına sahip
olması, hafifliği ve çelikten çok daha esnek bir metal olması nedeniyle,
bilgisayar parçaları yapımında, jiroskoplarda ve inşaat sektöründe sık tercih
edilen bir elementtir. Berilyumun bakır alaşımı da, kaynak yapımında, elektrik
bağlantılarında ve elektrotlar da kullanılır. Zümrüt ve akuamarin, berilyumun
değerli kristal formlarıdır. Berilyum ve tozları, zehirli olmalarının yanında,
özellikle akciğerlerde kansere yol açabilmektedirler.
5.
Bor (B):
Amorf bor, ayırt edici yeşil rengi için pirotekni (fişekçilik) alanında ve
ateşleyici olarak roketlerde kullanılır. Tenis raketlerinin, nükleer
santrallerde kullanılan regülatörlerin ve ısıya dayanıklı cam ürünlerinin
yapımında da önem taşır. Borun en önemli ticari bileşiği, yalıtım amaçlı cam
elyafının ve bir ağartıcı olan sodyum perboratın yapımında kullanılmaktadır.
Diğer bor bileşikleri de, borosilikat camların yapımında kullanılır. Tekstil
alanında önem taşıyan bir diğer bor bileşiğiyse, borik asittir. Elektriğe kaşı
yalıtkan davranırken, bir metalinkine benzer ısı geçirgenliği gösteren boron
nitrit bileşiği, aynı zamanda, karıştırıldığı herhangi bir maddeyi elmas
sertliğine getirici özelliktedir. Titanyum ve tungsten ile birlikte kullanımı
sonucunda, ağırlığı düşük ancak ısıya karşı dirençli alaşımlar elde edilir.
Boron-10 izotopu, nükleer santrallerde ortamdaki nötronları hızla emerek
tepkimeleri yavaşlatmak ya da durdurmak için, nükleer radyasyona karşı kalkan
olarak ve nötron belirleyici aletlerde kullanılır. Yakın zamanda artrit (eklem
iltihabı) tedavisinde kullanılmaya başlanan bor bileşikleri de umut vaat
ediyor. Göz dezenfektanlarının bileşiminde de bor bulunuyor.
6.
Karbon (C):
Tüm organik bileşiklerin yapısına giren karbon, sıvı yağların dehidrasyonunda
(sudan arındırılmasında), ayrıca demir ve alaşımlarının işlenmesinde
kullanılır. Çelik yapımında, nükleer tepkimelerin kontrolünde, lastiklerin
renklendirilmesinde, plastik sanayinde, boya pigmentlerinin eldesinde ve
yağlayıcı maddelerin yapımında da bu elementten yararlanılır. Kurşun kalemlerde
kullanılan grafit formu ve elmas formu, karbon elementinin iki önemli
allotropudur. Karbon-14 izotopu da, radyoaktif yaş tayininde kullanılır.
Karbonun "fulleren" denen küre biçimli ya da "nanotüp"
denen silindir biçimli molekülleri de, son yıllarda özellikle elektronik ve
nanoteknoloji alanlarında devrimsel ilerlemeler sağlamaktadır.
7.
Azot (N):
Standart sıcaklık ve basınç altında son derece kararlı olan ve atmosferin
%78'ini oluşturan azot gazı, besinlerin ve kimyasalların saklanmasında
kullanılır. Çok soğuk olan (-196°C) sıvı azotsa, çok düşük sıcaklıklarda
gerçekleştirilmesi gereken dondurma işlemlerinde kullanılır. Sperm bankalarında
spermlerin dondurularak saklanması, sıvı azotla gerçekleştirilir. Ticari olarak
en çok değer taşıyan azot bileşiği amonyaktır (NH3). Güçlü bir çözücü olan
amonyak, gübrelerin bileşiğinde bulunan ve plastik endüstrisinde de önemli yeri
olan "üre" maddesinin eldesinde kullanılır. Azot, proteinler başta
olmak üzere, organik bileşiklerin yapısında yer alan çok önemli bir elementtir.
Azotun tüm bileşikleri, ya oksitleyici özelliktedirler, ya da güçlü birer
reaktiftirler. Bu nedenle de, uygun koşullarda şiddetli tepkimeler verirler.
Bunların arasında TNT (trinitrotoluen), ve amonyum nitrat sayılabilir.
8.
Oksijen (O):
Bitkilerin ve hayvanların yaşamlarını devam ettirebilmeleri, solunum gazı olan
oksijenin (O2) varlığına bağlıdır. Atmosferin %21'i, oksijen
gazından oluşmaktadır. Hastanelerde, solunum rahatsızlıkları gösteren
hastaların tedavisi için de oksijen gazı sıkça kullanılır. Ayrıca çelik üretiminde,
kaynak yapımında, suyun saflaştırılmasında ve beton eldesinde de oksijen
kullanılır. Paslanma da, oksijenin varlığında gerçekleşir.
9.
Flor (F):
Flor ve bileşikleri, uranyum başta olmak üzere, çok sayıda ticari kimyasalın
üretiminde kullanılır. Hidroflorik asit, aydınlatma ampullerinin camları
üzerine yazı yazılması işleminde kullanılırken; son yıllarda ozon tabakası
üzerindeki zararlı etkilerinden dolayı üretimi ve kullanımı sınırlandırılmaya
çalışılan kloroflorokarbon gazları (CFC) havalandırma ve soğutma aygıtlarında
kullanılır. Teflon içeriğinde de flor yer alır. Diş macunları içeriğinde
bulunan florit, belirli bir oranın altında olduğu sürece, diş çürüklerinin
oluşumunu önler. Element halindeki flor, yüksek özgül itici gücü nedeniyle,
roketlerde itici kuvvet sağlamak amacıyla denenmektedir.
10.
Neon (Ne):
Akla gelen ilk kullanım alanı renkli reklam aydınlatmaları olsa da; yüksek
voltaj göstergelerinde, paratonerler de, dalga metre tüplerinde ve televizyon
tüplerinde de neon kullanılır. Gaz lazerlerinin yapımında, helyumla birlikte
kullanılır. Sıvı neon, günümüzde ticari olarak elde edilebilmekte ve soğutucu
olarak kullanılmaktadır.
11.
Sodyum (Na):
Eczacılık, tarım ve fotoğrafçılık alanlarında sıkça kullanılır. Sokak
aydınlatmalarında, pillerde, cam yapımında ve sofra tuzu (NaCl) eldesinde
kullanılan önemli bir bileşendir. Sıvı sodyum, nükleer santrallerde soğutucu
görevinde de kullanılmaktadır. Dünya kabuğunun %2.6'sını oluşturan sodyum,
dünyada en bol bulunan altıncı elementtir ve alkali metaller arasında da en bol
bulunanıdır. Buna karşın, doğada element halinde rastlanmaz ve kuru sodyum
kloridin (NaCl) elektrolizi yoluyla elde edilir. Metal hali, esterlerin
(oksijenli asitler ve alkollerin tepkimesi sonucu oluşan maddeler) ve çeşitli
organik bileşiklerin eldesi için önemlidir. Çeşitli alaşımların yapılarının
kuvvetlendirilmesinde ve dökme metallerin saflaştırılmasında kullanılır. NaK
alaşımı, önemli bir ısı ileticisidir. Sodyum elementinin diğer önemli
bileşikleriyse soda külü (Na2CO3), kabartma tozu (NaHCO3)
ve sodyum nitrattır (NaNO3).
12.
Magnezyum (Mg):
Fotoğraf makinelerinin gövde ve flaş kaplamalarında, işaret fişeklerinde ve
yangın bombaları başta olmak üzere pirotekni alanında yoğun olarak kullanılır.
Alüminyumdan üçte bir oranında daha hafif olması nedeniyle, alaşımlarından uçak
ve füze yapımında faydalanılır. Eczacılık alanında önem taşıyan bileşikleri de
vardır. İtici özellikteki bileşiklerin yapısına katılır. Döküm demir yapımında
ve uranyum başta olmak üzere çeşitli metallerin tuzlarından saflaştırılması
işleminde kullanılır. Şömine tuğlalarının, aydınlatma ampullerinin, renk
maddelerinin ve filtrelerin yapımında da yeri vardır. Yeşil bitkilerde bulunan
klorofil yapısında da yer alır.
13.
Alüminyum (Al):
Çeşitli mutfak aletlerinin ve dekorasyon malzemelerinin ana yapım maddesidir.
Bakır, magnezyum ve diğer metallerle oluşturduğu alaşımlar, saf halinden çok
daha güçlü özelliklere sahiptir. Bu nedenle de bu tip alaşımlar; hafif ancak
güçlü metallerin gerek duyulduğu, başta füze ve uçak yapımı olmak üzere, her
türlü alanda kullanılır. Teleskop aynaları kaplamalarında ve dekoratif
kağıtların yapımında da bu elementten yararlanılır. Elektrik iletkenliği
bakırın yalnızca %60'ı kadar olsa da, hafif yapısı nedeniyle elektrik iletim
hatlarında kullanılır.
14.
Silisyum (Si):
Silisyum ya da silikon, kullanım alanı en geniş olan elementlerden biridir. Kum
ve kil formu, beton ve tuğla yapımında kullanılır. Yüksek sıcaklıklarda çalışma
koşullarına çok dayanıklı bir elementtir. Silikat formuysa, mine, emaye ve
çanak-çömlek yapımında önemlidir. Çeliğin bileşimine de katılır. Kusursuz
mekanik, optik, termal ve elektriksel özellikler taşıyan en ucuz madde olan kum
halindeki silika, camın da esas bileşenidir. Aşırı saf silisyum, bor, galyum,
fosfor ya da arsenik ile güçlendirildiğinde; transistörler, güneş gözeleri ve
doğrultucular gibi, elektronik endüstrisinde büyük önem taşıyan aygıtların
yapımında kullanılan silikon karışımları elde edilir. Elektronik mikroçiplerin
yapımında yarıiletken olarak kullanılır. Diatomlar ve radyolaryalar gibi
omurgasızların dış iskeletlerinin yapısına katılması nedeniyle de, yaşamsal
önem taşımaktadır. Bu dış iskeletler, daha sonra dibe çökerek, çeşitli
kayaçların yapısına katılır. Bitkilerin ve insan iskeletinin yapısında da
silisyum bulunur. Silikon karbid (SiC), bilinen en sert maddelerden biridir.
15.
Fosfor (P):
Çeşitli alaşımların yapımına katılan fosfor, sodyum ampullerinin yapımında
kullanılan camların eldesinde önemlidir. Fosforik asit, özellikle gübre
eldesindeki kullanımıyla, son yıllarda tarım ve hayvancılıkta büyük önem taşır
hale gelmiştir. Havai fişek, kibrit, deterjan ve diş macunu yapımında
kullanılan fosfor, zararlılarla mücadelede kullanılan çoğu kimyasalın (pestisitlerin)
bileşiminde de bulunur. Canlılarda hücre içeriğinin yaşamsal bir bileşeni
olarak, özellikle sinir ve kemik dokuları için çok önemlidir. Kemik külünden
elde edilen kalsiyum fosfat, kabartma tozunun yapısına katılan mono kalsiyum
fosfatın eldesinde kullanılır. Trisodyum fosfat ise, suların yumuşatılmasında,
temizlikte ve paslanmaya karşı kullanılan önemli bir fosfat bileşiğidir.
16.
Kükürt (S):
Siyah barutun ve pillerin temel bileşenlerinden biri olan kükürt, mantar
öldürücü kimyasalların (fungusitlerin) ve doğal kauçuğun yapımında kullanılır.
Fosfat içerikli gübrelerin bileşimine de katılan kükürtün, ticari açıdan en
fazla değer taşıyan bileşiği sülfürik asittir. Sülfit kağıdı başta olmak üzere
çeşitli kağıtların yapımında, buharla dezenfekte işlemlerinde ve kurutulmuş
meyvelerin ağartılmasında kullanılır. Yağların, vücut sıvılarının ve iskelet
için gerekli minerallerin yapısında yer alması nedeniyle de, yaşamsal önem
taşır.
17.
Klor (Cl):
Dünyanın her yerinde, içme sularının dezenfekte edilmesinde kullanılır. Ayrıca,
kağıt yan ürünlerinin, boya maddelerinin, tekstil ürünlerinin, petrol
ürünlerinin, çeşitli ilaçların, antiseptiklerin, böcek öldürücülerin
(insektisitlerin), çözücülerin, plastik ürünlerin ve çok çeşitli tüketim
malzemelerinin eldesinde kullanılır. Kloroflorokarbonlar (CFC), kloratlar ve
kloroform gibi çok çeşitli bileşiklerin yapısında yer alması nedeniyle, kimya
endüstrisinde önemli yer tutmaktadır.
18.
Argon (Ar):
Elektrikli aydınlatma ampullerinde ve floresan tüplerde kullanılır. Elektrik
arklarıyla yapılan kesim ve kaynak işlemlerinde, ayrıca, silikon ve germanyum
kristallerinin üretiminde koruyucu soygaz olarak kullanılır. Titanyum ve
benzeri reaktif elementlerin eldesinde rol oynar. Radyasyon seviyelerini ölçen
Geiger sayaçlarında da kullanılır.
19.
Potasyum (K):
Bitkilerin gelişimi için çok önemli bir element olan potasyum, çoğu toprak
tipinin bileşiminde yer alır ve gübrelerin yapısına da katılır. Cam, sabun,
lens ve benzeri maddelerin yapımında, ayrıca yanıcı-patlayıcı maddelerin
bileşiminde kullanılır. Sodyum ve potasyum alaşımı (NaK), iyi bir ısı
ileticidir. Potasyumun çoğu tuzu, hem kimyasal hem de ticari açıdan önem taşır:
örneğin, potasyum nitrat, potasyum karbonat, potasyum sülfat, vs.
20.
Kalsiyum (Ca):
Toryum, uranyum ve zirkonyum gibi metallerin hazırlanmasında ve çeşitli
alaşımların eldesinde kullanılır. Sıvı yağların dehidrasyonunda da kalsiyumdan
yararlanılır. Canlıların kemik, diş, kabuk ve benzeri dış iskelet yapılarında
yer alır. Bitkilerin bünyesinde de bulunur. Dünya kabuğundaki en bol beşinci
element olması karşın, çok reaktif olması nedeniyle asla element halinde
bulunmaz. Kireçtaşı, jips ve floritin yapısında da vardır.
61.
Prometyum (Pm):
Fosforesan özelliğe sahip bir malzeme tarafından soğurulduğunda, ışıldamaya yol
açar ve bu özelliği nedeniyle, ışıldayan boya ve plastiklerin yapımında
kullanılır. Güneş gözelerinde, ışığı yakalayıp elektrik akımına çeviren bir
nükleer enerji pili gibi kullanılır. Pm-174 izotopunun kullanıldığı bu pillerin
ömrü yaklaşık 5 senedir. Kalınlık ölçüm aletlerinde kullanımının yanı sıra,
portatif X-ışını kaynağı olarak, ayrıca uzay sondaları ve uydularda da yardımcı
güç sağlayan ısı kaynağı olarak kullanılır. Üretilen 30 kadar prometyum
bileşiğinin çoğu renklidir.
62.
Samaryum (Sm):
Diğer nadir toprak elementleri gibi, sinema endüstrisinde karbon esaslı
aydınlatmada kullanılır. Kalıcı mıknatıs olarak kullanılan SmCo5
mıknatıslığını yitirme açısından, bilinen en yüksek dirence sahip olan
malzemedir. Etil alkolün hidrojenlenmesinde ve hidrojenden arındırılmasında
kullanılan samaryum oksit, kızılötesi ışığın soğurulması amacıyla optik
camlarda kullanılmakta ve nükleer santrallerde nötron soğurucu olarak işlev
görmektedir.
63.
Evropyum (Eu):
İtriyumla oluşturduğu alaşım, renkli televizyonlarda kırmızı renk eldesinde
kullanılır. Evropyum katılmış plastikler, lazerlerde kullanılır. Evropyum oksit
de, fosforesan özelliği etkinleştirmede kullanılmaktadır.
64.
Gadolinyum (Gd):
Alışılagelmişin dışında süperiletken özellikler gösteren, ferromanyetik bir
metaldir. Oda sıcaklığında da güçlü bir manyetizma gösterir. Demir, krom ve
benzeri metallerin alaşımlarına %1 oranında bile katıldığında; bu alaşımların
işlenebilirliği, ısıya ve oksidasyona karşı dirençleri artmaktadır. Gadolinyum-itriyum
birleşiminden oluşan lal taşları, mikrodalga uygulamalarında kullanılır.
Gadolinyum bileşikleri, televizyonlarda renk maddesi olarak kullanılır.
65.
Terbiyum (Tb):
Sodyum terbiyum borat, katı hal elektronik elemanlarda kullanılır. Terbiyum oksit,
renkli televizyon tüplerinde kullanılan yeşil fosforu etkin hale getirici
özellik gösterir. Yüksek sıcaklıklarda çalışan yakıt hücrelerini
sağlamlaştırıcı kristal olarak, ZrO2 ile birlikte kullanılır.
Alaşımlarda, lazerlerde ve elektronik aletlerin üretiminde de kullanılır.
66.
Disprosiyum (Dy):
Disprosiyum-nikel karışımı dolgu, nükleer santrallerde soğutucu çubuk olarak
kullanılır. Bu dolgu maddesi, uzun süreli nötron bombardımanında bile
boyutlarında bir değişiklik olmaksızın nötronları soğurabilme özelliğine
sahiptir. Vanadyum ve diğer nadir toprak elementleriyle birlikte, lazer
yapımında kullanılır. Disprosiyum-kadmiyum alaşımları, kızılötesi ışık kaynağı
olarak, kimyasal tepkimeler üzerindeki çalışmalarda kullanılır.
67.
Holmiyum (Ho):
Nötron soğurma özelliği nedeniyle, nükleer santrallerde kontrol çubuklarının
yapısına katılır.
68.
Erbiyum (Er):
Vanadyum elementine eklendiğinde, bu elementin sertliğini ve işlenebilirliğini
artırır. Erbiyum oksit pembe renklidir ve cam, porselen, emaye sırlarında
renklendirici olarak kullanılır.
69.
Tulyum (Tm):
Pahalı olması nedeniyle, kullanım alanları henüz sınırlıdır. Nükleer reaktörde
bombardımana uğratılan Tm-169 izotopu, portatif X-ışını ekipmanında radyasyon
kaynağı olarak kullanılabilir. Doğal tulyum, seramik manyetik maddeler olan
ferritlerde ve mikrodalga ekipmanında kullanılır.
70.
İterbiyum (Yb):
İterbiyum paslanmaz çeliğin dayanıklılığını, tanecik inceliğini ve diğer
mekanik özelliklerini iyileştirmede, metalürji ve kimya alanlarındaki deneylerde
kullanılır.
71.
Lutesyum (Lu):
Termal nötron etkinliği sonrasında saf beta ışınımı yayan kararlı lutesyum
çekirdekleri, çatlatma, alkilasyon, hidrojen ekleme ve polimerizasyon
işlemlerinde katalizör olarak kullanılır.
72.
Hafniyum (Hf):
Aşınmaya karşı olağanüstü derecede dayanıklı olan bu element, çok iyi nötron
soğurabilme özelliği nedeniyle nükleer denizaltılardaki reaktör kontrol
çubuklarında kullanılır. Vakum tüplerinde de gaz emici niteliğiyle bir
"gaz avcısı" olarak kullanılır.
73.
Tantal (Ta):
Elektrolitik kapasitörlerin, vakum fırınlarının, kimyasal işlemlerde kullanılan
aletlerin, nükleer reaktörlerin, hava taşıtlarının ve füze parçalarının
yapımında kullanılır. Vücut sıvılarının tamamına karşı dirençli olması
nedeniyle, ameliyat gereçlerinin yapımında da tantal elementinden yararlanılır.
Tantal oksitten elde edilen yüksek kırılma indisine sahip özel camlar, kamera
merceklerinin yapımında kullanılır. Los Alamos'ta çalışan bilim insanları
tarafından yapılan ve erime noktası 3738°C olan tantal karbid grafit alaşımı,
yapılan en sert maddelerden biri olarak kabul ediliyor.
74.
Tungsten (W):
Tungsten ve alaşımları, elektrik ampullerindeki ince tellerin, elektron ve
televizyon tüplerinin, elektrikli fırınlarda sarımların ve ısıtıcı elemanların
yapımında kullanılır. X-ışını hedeflerinde, hava taşıtlarında ve metal
buharlaştırma işlemleri gibi yüksek sıcaklık gerektiren uygulamalarda da
kullanılır. Tungsten tozunun, elektronik endüstrisinde geniş bir kullanımı
vardır. Tungsten karbid, metal işçiliğinde, madencilikte ve petrol
endüstrisinde önem taşıyan bir bileşiktir. Tungstenin kalsiyum ve magnezyum
tuzları floresan aydınlatmalarda, diğer bazı bileşikleri de boyalarda
kullanılır.
75.
Renyum (Re):
Kütle spektrograflarında ve iyon ölçüm aletlerinde bulunan ince tellerin
yapımında kullanılır. Aşınmaya ve bozunmaya karşı dirençli olması nedeniyle,
elektrik kontaklarında ve yüksek kaliteli bilimsel gereçlerin kaplamalarında
kullanılır. Fotoğrafçılıkta kullanılan flaş ampullerinin yapımında da renyumdan
yararlanılır. Renyum-molibden alaşımları -263°C(10 K)'de süperiletkendir. Uçak
bujilerinde, telefon rölelerinde, dolmakalem uçlarında ve far yansıtıcılarında
da kullanılır.
76.
Osmiyum (Os):
Osmiyum metalinin en büyük kullanım alanı, diğer metallerle çok sert
alaşımların oluşturulmasıdır. Bu alaşımlar, çeşitli aletlerde kullanılan
millerin, fonograf iğnelerinin, dolmakalem uçlarının ve benzeri aletlerin
yapımında kullanılır. Osmiyum tetraoksit, parmak izi tesbitinde ve mikroskopla
incelenmek üzere hazırlanan yağlı doku preparatlarının boyanmasında kullanılır.
77.
İridyum (Ir):
Esas olarak platini sertleştirici unsur olarak kullanılmasının yanı sıra,
yüksek sıcaklıklara dayanıklı maddelerin yapımında da önemlidir. Elektrik
kontaklarında, özel saklama kaplarının yapımında, kansere karşı radyasyon
tedavisinde, derialtı iğnelerinde ve helikopter bujilerinde kullanılır.
78.
Platin (Pt):
Laboratuvar kaplarının, bozunmaya dayanıklı gereçlerin, tellerin ve ısıl uçların
yapımında, kuyumculukta, diş hekimliğinde ve elektrik kontaklarında kullanılır.
Platin-kobalt alaşımları güçlü manyetik özellik gösterir. Platin rezistans
telleri, çok yüksek sıcaklıklarda çalışan elektrikli fırınların yapımında
kullanılır. Arabalarda hava kirliliğini önleyici donanımların yapımında,
füzelerin uç konilerinin ve jet motorlarının ağızlıklarının kaplamasında, büyük
gemilerin, denizaltı boru hatlarının ve çelik desteklerin katodik koruma
sistemlerinde de platinden yararlanılır. Sülfürik asit eldesinde ve petrol
ürünlerinin işlenmesinde katalizör olarak platin kullanılmaktadır.
79.
Altın (Au):
Madeni para yapımında, kuyumculukta, dekorasyonda ve diş hekimliğinde
kullanılır. Durağan olması ve kızılötesi ışığı iyi yansıtması nedeniyle, uzay
uydularında kaplama maddesi olarak kullanılır. Kolay işlenebilirliği nedeniyle,
elektronik endüstrisinde de kullanımı vardır.
80.
Cıva (Hg):
Termometrelerin, barometrelerin, difüzyon pompalarının ve daha birçok laboratuar
gerecinin yapımında kullanılır. Cıva buharlı lambaların ve reklam
ışıklandırmalarının, cıvalı şalterlerin, diş hekimliğinde kullanılan bazı
karışımların, koruyucu boyaların, böcek öldürücü ilaçların ve pillerin
yapısında da cıva bulunur.
Yorumlar
Yorum Gönder