Kimyanın sembolik dili ve Adlandırma

Kimya biliminde kullanılan ortak bir bilim dili vardır. Dünyanın her yerinde tüm dillerde kimya sembolik dili ve adlandırması ortak şekilde ve düzende kullanılır. Örneğin adlandırma da bileşik formüllerinin yazımı ve bileşiklerin adlandırılması belirli kurallara bağlıdır.

SAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundurmayan maddelere denir.

 ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir. Yani elementlerin yapı yaşı atom-lardır. 

BİLEŞİK: En az iki farklı cins elementin belirli oranlarda bir araya gelerek, oluşturdukları yeni özellikteki maddeye denir. Yani bileşiklerin yapı taşı moleküldür. 

MOLEKÜL: İki veya daha çok atomun bir araya gelerek oluşturduğu atom gruplarıdır.

Elementler : Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklık aynıdır. Fakat bir elementin atomları ile başka bir elementin atomlarının büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklıkları farklıdır. Aynı elementten yapılan farklı maddeler de aynı cins atomlardan oluşurlar. Elementi oluşturan atomların birbirine olan uzaklığı elementin katı, sıvı ve gaz haline göre değişebilir. Canlı ve cansız varlıkların tamamı elementlerden oluşurlar.

 Elementlerin Özellikleri :

1- En küçük yapı birimleri atomlardır. 

2- Aynı cins atomlardan oluşurlar. 

3- Kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamazlar.

4- Saf maddelerdir. 

5- Sembollerle gösterilirler. 

Element Çeşitleri : Atomik Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada tek başlarına bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere atomik yapılı elementler denir. Atomik yapılı elementlerin en küçük taneciği atomlardır.

 Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın gibi elementler atomik yapılıdır. 

Moleküler Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada ikili (veya daha fazla sayıda atomdan oluşan karmaşık yapılı) gruplar halinde bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir. Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği moleküllerdir. 

ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ: Günümüzde bilinen 118 element vardır. Bu elementlerin 92 tanesi doğada bulunurken geri kalanı da laboratuvarlarda elde edilen yapay elementlerdir. Elementler sembollerle gösterilir ve her elementin kendine özgü sembolü vardır. 

Element sembolü yazılırken; 

• Sembol tek harfli ise büyük harfle yazılır. 

• Sembol iki veya üç harfli ise ilk harf daima büyük, diğer harfler küçük yazılır. (Sembollerin iki veya üç harften oluşmasının nedeni, bazı elementlerin baş harflerinin aynı olmasıdır).

 Elementlerin sembollerle gösterilmesinin nedeni, bütün Dünya’da ortak bir bilim dili oluşturmak, bilimsel iletişimi ve yazımlarını kolaylaştırmaktır. Elementlerin bütün Dünya’da kullanılan sembolleri aynı olmasına rağmen isimleri dillere göre farklıdır. (Türkçe, Rusça, Çince, Japonca da element isimleri farklı olmasına rağmen sembolleri aynıdır). 

Elementler ilk bulunduklarında bir kısmına elementlerin özelliklerini belirten bir isim (hidrojene Latincede su üreten anlamına gelen hydro–genes, oksijene Latincede asit yapan anlamına gelen oxygenium, fosfora Latincede ışık veren phosphorus), bir kısmına elementi bulan bilim adamının ismi (Albert Einstein–Aynştaynyum–Es, Gregor Mendel– Mendelevyum–Md, Rutherford–Rutherfordiyum–Rf, Andre Marie Curi– Küriyum–Cm), bir kısmına gezegen ve yıldızların isimleri (Neptün–Neptünyum–Np, Plüton–Plütunyum–Pu, Uranüs–Uranyum–U), bir kısmına da çeşitli kıta, şehir ve ülke isimleri (Avrupa–Europyum–Eu, Amerika–Amerikyum–Am, Kaliforniya–Kaliforniyum–Cf, Fransa– Fransiyum–Fr) verilmiştir.

Bileşik Formüllerinin Yazılması

Bileşik formülü, o bileşikte bulunan elementlerin türleri ve atomların birleşme oranlarını gösteren ifadedir.

$$\stackrel{\dot{\text{I}}\text{ki t}\ddot{\text{u}}\text{r element}}{\overbrace{\underset{\text{1 N atomu }}{\underbrace{�}}\underset{\text{3 H atomu}}{\underbrace{{�}_3}}}}$$

Örneğin, amonyak bileşiğinin formülü NH3 tür. Element sembollerinin sağ alt köşelerindeki sayılar bileşikteki o elementin atom sayılarını belirtir (Sayı yazılmamışsa bileşikteki atomun sayısı 1 kabul edilir.)

Bazı bileşik formülleri

NaCl    Sodyum klorür

CuSO4   Bakır sülfat 

FeCl3         Demir (ııı)klorür

HCl        Hidroklorik asit

Basit Formül

Bileşikteki atomların cinsinin ve oranını belirten formüldür. Basit formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz. Basit formül aynı zamanda kaba formül olarak da adlandırılabilir.

Basit Formül

• CH3
• C3H8
• C2H5
• C5H12
• C3H7

Gerçek (molekül) Formül

Bileşikteki atomların cinsini, oranını ve sayısını belirten formüldür. Bu formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanabilir.

Molekül Formülü

• C2H6
• C3H8
• C4H10
• C5H12
• C6H14