Atomun Yapısı

 Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük taneciğe atom denir. Atomu oluşturan daha küçük parçalara ise atom altı tanecikler denir. Atom altı tanecikleri oluşturan temel tanecikler proton, nötron ve elektronlardır.

Atom Altı Tanecikler

Bir atom, çekirdek ve çekirdeği saran elektron bulutundan oluşmaktadır. Atomun çekirdeğinde nükleon (pozitif yüklü proton ve yüksüz nötron); elektron bulutunda ise negatif yüklü elektron bulunmaktadır. Atomdaki proton sayısı elektron sayısına eşit olduğunda atom elektriksel olarak yüksüzdür. Elektron ve proton sayıları eşit değilse bu parçacık iyon olarak adlandırılır. İyonlar oldukça kararsız yapılardır ve yüksek enerjilerinden kurtulmak için ortamdaki başka iyon ve atomlarla etkileşime girerler.

Atom Numarası, Kütle Numarası ve İyon Yükü Kavramları

• Atom numarası: Bir atomda bulunan proton sayısı, elementi tanımlar ve atom numarası olarak adlandırılır. Atomda bulunan proton sayısı aynı zamanda, elementin kimyasal karakteri hakkında da bilgi verir. Atom numarası “Z” harfi ile gösterilir.
• Kütle Numarası: Atom çekirdeğindeki proton ve nötron sayılarının toplamına, o atomun kütle numarası denir. Kütle numarası “A” harfi ile gösterilir.
• İyon Yükü: Bir atomun elektron alması veya vermesi sonucu yüklenen yüktür. Atom elektron alırsa “-” yükle, elektron verirse “+” yükle yüklenir.”-” veya “+” yükle yüklenen atomlara iyon denir. “-” yüklü iyonlara anyon, “+” yüklü iyonlara katyon denir.

Aşağıda atom numarası, kütle numarası gibi kavramların atom altı parçacıklarla olan ilişkileri verilmiştir.

• Atom numarası = Çekirdek yükü = Proton sayısı
• Kütle numarası = Nükleon sayısı
• Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı
• Nötr atom → Atom numarası = Proton sayısı = Elektron sayısı
• Yüklü tanecik → İyon yükü = Proton sayısı – Elektron sayısı

İzotop, İzoton, İzobar ve İzoelektronik Kavramları

• İzotop: Aynı proton sayısına fakat farklı kütle numarasına sahip atomlara izotop atomlar denir. İzotop atomlar uzay keşiflerinde büyük rol oynar. Kimyasal özellikleri hemen hemen aynı olduğu için periyodik cetvelde aynı yerde gösterilirler.
  • Örneğin; hidrojen atomunun (1 proton ve 0 nötron); 1 proton ve 1 nötron ve 1 proton ve 2 nötrondan oluşan 2 tane izotop atomu vardır.
• İzoton: Yalnızca nötron sayıları aynı proton sayıları farklı olan taneciklere izoton tanecikler denir. İzoton taneciklerin proton sayıları farklı olduğu için taneciklerin kütle numarası da farklıdır.
• İzobar: Yalnızca kütle numaraları aynı olan fakat proton sayıları farklı olan atomlardır. Bunlar farklı elementlere ait olduklarından yalnızca kütle numaraları aynıdır, diğer tüm tanecik özellikleri farklıdır.
• İzoelektronik: Elektron dizilimleri ve sayıları aynı olan fakat proton sayısı farklı olan taneciklere izoelektronik tanecikler denir. İzoelektronik kavramında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta elektron dizilimlerinin belli bir sayıdan sonra değişmesidir.
  • Örneğin; N-3, F-1, Ne ve Na+1 taneciklerinde 10 tane elektron vardır ve hepsinin elektron dizilimleri aynıdır. Bu yüzden bu tanecikler izoelektronik taneciklerdir. Ancak 21Sc+2 (1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d1) ve 19K (1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1) taneciklerinin elektron sayılarının aynı olmasına rağmen elektron dizilimleri farklıdır. Bu yüzden bu iki tanecik izoelektronik değildir.

  • İzotop, İzoton, İzobar Atomlar ve İzoelektronik Tanecikler örnekler

    İzotoP Nedir?

    Atom numarası aynı, kütle numarası farklı olan atomlara izotop atomlar denir. Başka deyişle proton sayıları aynı(izotop kelimesinin son harfi p olduğundan proton sayılarının aynı olduğunu aklında tutabilirsin), nötron sayıları farklı atomlardır. Aynı elementin farklı kütleli atomlarıdır. Örnek olarak:

    

    Bir elementin izotop atomlarının kimyasal özellikleri aynı, fiziksel özellikleri farklıdır.

    ---

    İzotoN Nedir?

    Nötron sayısı aynı izoton kelimesinin son harfi n olduğundan nötron sayılarının aynı oluğunu aklında tutabilirsin), proton sayısı farklı atomlara izoton atomlar denir. İzoton atomlar proton sayıları farklı olduğu için farklı atomlardır. Buna göre kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır.

    

    ---

    İzobar Nedir?

    Nötron sayıları ve atom numaraları farklı, kütle numaraları aynı olan atomlara izobar atom denir. İzobar atomların kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır.

    

    ---

    İzoelektronik Nedir?

    Elektron sayıları ve elektron dağılımları aynı olan taneciklere izoelektronik tanecikler denir. İzoelektronik taneciklerin proton sayıları farklı olduğu için kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır.

    

    Yukarıdaki atomların ve iyonların elektron sayıları eşit olduğu için birbirlerinin izoelektroniğidir.

  •